Sıla Yeniçeri Son günlerde vejetaryenlik popüler yaşam tarzlarından biri haline gelmiştir. Vejetaryen beslenme temeli, kişilerin hayvansal kaynaklı besinleri tüketmeyip bitkisel kaynaklı besinleri tercih etmesine dayanır. Sınıflandırılması şu şekildedir:
Lakto – ovo vejetaryenler: Bu grup bitkisel kaynaklı beslenmeyle birlikte süt ürünleri ve yumurtayı da tüketir ,diğer hayvansal kaynaklı besinleri tercih etmezler. Toplumda en yaygın çeşittir.
Lakto vejetaryenler: Bu grup sadece süt ürünlerini tüketir, yumurta dahil diğer hayvansal kaynaklı besinleri tercih etmezler.
Vegan: Hiçbir hayvansal kaynaklı besinler diyetlerinde bulunmaz.
Semi vejetaryen: Et, balık, tavuk gibi hayvansal kaynaklı besinleri bazen tüketirler.
Vejetaryenliğin sağlığa etkileri; kardiyovasküler ve hipertansiyon riskleri hayvansal kaynaklı(özellikle et ağırlıklı) besinleri tüketenlere göre daha azdır. Ayrıca yüksek protein içeren (et ağırlıklı) diyetler kemiklerde kalsiyum kaybına neden olduğu için bireylerde osteoporoz riski taşımaktadır ve vejetaryenlerde bu durum daha az yaşanmaktadır.
En önemlisi bu beslenme tarzını tamamen benimseyip vücudun ihtiyacını karşılayabilecek şekilde uygulamaktır. Gerekenden az besin miktarı ve türü alındığında kişilerde bazı vitamin mineral eksiklikleri ortaya çıkabilir ve geri dönülmez hasarlar yaratabilir.
Bu beslenme tarzında özellikle proteini karşılama konusunda bireyler zorluk yaşar. Kişinin günlük alması gereken protein miktarı kilogramı başına 0.8-1 g/kg dır. Lakto ovo vejetaryenler diğer gruplara göre yumurta,süt ürünleri tükettiği için daha kolay karşılayabilirler.Protein ihtiyacını kurubaklagil, tahıl grubu, sebzelerden az da olsa karşılayabilirler.
Vejetaryenlerde özellikle B12, demir, çinko, kalsiyum eksiklikleri yaşanır:
B12 vitamini; sadece hayvansal kaynaklı besinlerde bulunduğu için dışardan takviye yapılmalıdır.
Demir; hayvansal kaynaklı besinlerdeki demir bitkisel kaynaklı besinlerdekine göre vücutta daha iyi kullanılır.Bu yüzden kişilerin C vitamini içeren besinlerle tüketmesi demirin daha güçlü emilmesine yardımcı olur. Diğer kaynakları ise; kurubaklagil, yeşil yapraklı sebzeler, pekmez, yumurtadır.
Kalsiyum; lakto ovo vejetaryenler süt ürünleri tükettiği için kalsiyum eksikliği genelde görülmez. Tüketmeyenler için diğer kaynakları; yeşil yapraklı sebzeler, pekmez, kuru meyve, yağlı tohumlar, kuru baklagillerdir.
Bu kişilerin sık sık kan tahlili yaptırarak değerlerini kontrol altına tutması gerekmektedir. Eksikliğinde takviye alınmalıdır.
Günlük alınması gereken porsiyon miktarları; 2 posiyon kurubaklagil, 2-3 porsiyon meyve, 3-4 porsiyon sebze, 3 porsiyon süt ürünleri (eğer lakto ovo vejetaryense), 1-2 porsiyon yağlı tohumlar şeklinde olmalıdır.