monthlyfitness Mars Kolonileri için proje hazırlıklarına başlayan girişimci Betül Karaca
1,5 yıllık zorlu bir sürecin nasıl geçtiğini Monthly Fitness okuyucularıyla paylaştı.
Factory of Us ’ın kuruluş aşamasına gelip, isim almadan önce iki defa vazgeçmenin çok yakınından geçmiş yüksek hayalleri olan ve bu hayalleri disipliniyle harmanlayıp ulaşılabilir kılan girişimci bir kadın.
Hammaddelerin araştırılması, makine üretimi ile ilgili taşeron arayışı, ofis tutulması, atölyenin açılışı, makinenin üretim süreci, kalibrasyon ve Ar-Ge çalışmaları, hammaddenin denemeleri, uluslararası bir network ağına girilmesine kadar her şeyi kendi elleriyle, emeğiyle büyük bir özveriyle çalışarak gerçekleştir. Tüm bu süreç esneasında Mars Kolonileri için proje hazırlıkları yapmaya başladı. Tüm bu maddi kaynak, zaman ve emek sonucunda, Türkiye de yerel 3D yazıcı ile %100 geri dönüştürülebilir tarım atıklarından mobilyalar üretebilir oldu.
Betül Karaca kimdir? Eğitimini ne üzerine yaptı, bize biraz kendinizden bahseder misiniz?
1992 yılında Ankara’da doğdum. Ailem, yaratıcı ve keşfetmeye meraklı bir karakterle doğduğumu söyler. Ankara’da geçen okul hayatım, müzik ve spor gibi hobilerimle dolu dolu geçti. Üniversiteye geçerken, benden iki yıl önce Bilkent Üniversitesi İç Mimarlık Bölümü’nü kazanan ablamın stüdyo dersine katıldım ve yolum baştan yazıldı. Matematik ve fen bilimlerine olan düşkünlüğüme rağmen, tasarımın bana verdiği mutluluğu keşfetmemle birlikte Hacettepe Üniversitesi İç Mimarlık Bölümü’ne girdim. Burada zamanla asıl tutkum olan doğayı, sürdürülebilirlik derslerinde mesleki alanıma entegre edebileceğimi keşfettim ve yüksek lisansımı Başkent Üniversitesi’nde sürdürülebilir mobilya üretimi üzerine yaptım. Tez aşamasındaki keşiflerim, bir şeyleri değiştirme şansım olduğunu hissettirdi ve bugün olduğum kişiye doğru yolculuğum, işte o noktada başladı. Şu anda kurucusu olduğum “Factory Of Us” ile 3D yazıcılar ve %100 geri dönüştürülebilir biyokompozitlerden oluşan sıradışı ve esnek formlu mobilyalar üretiyoruz.
Ekolojik yaşama olan ilginiz ne zaman başladı?
Anneannemin arka bahçesinde herkes top oynarken, ben kedilerle zaman geçiriyor, karıncaları izliyor ve ağaçları dinliyordum. Bu ilgi, zamanla kamp yapmamla, malzemeleri incelememle ve bir ürünün yaşam döngüsünü keşfetmemle devam etti. Bir yandan da merakım, uzayda koloni yaşamlarının kurulmasına yöneldi diyebilirim. Özellikle “Factory Of Us”ın temel araştırmalarını yaparken, tarım atıklarından üretilecek malzemelerle her şeyin mümkün olduğunu keşfettikçe büyülendim ve geleceğe dair umutla doluyorum.
Factory of Us’ın hikayesi nedir? Betül Karaca’nın ekolojik girişimcilik serüveni nasıl başladı?
“Factory Of Us,” mevcut mobilya üretim sektörünü eleştiren ve ekolojik üretimin mümkün olduğunu, hatta bu üretimi oldukça şık, yeni nesil mobilyalar üreterek sıra dışı olabileceğimizi kanıtlayan bir girişim. Bu benim üçüncü şirketim ve bundan önce elbette negatif deneyimler de yaşadım. Adı konmamış ‘şirketler’ ile kötü tecrübeler edinerek girişimciliğe küsüyordum. Ancak ekolojik girişimcilikle ilgili cesaretimi yeniden kazandığım noktada, önceki şirketimden karlı bir şekilde ayrıldım ve girişimcilikteki hatalarımı anlamak için “Girişim Savaşçısı” adlı eğitime katıldım. Burada ekolojik yaklaşımlarımı destekleyen cesur insanlarla tanıştım. Ailemin desteğiyle “Factory Of Us”ın temellerini attım. Zorlu girişimcilik eğitimi sonucunda kendimi oldukça geliştirdim ve bu girişimin beklenenden daha da iyi bir performansla hızla büyüdüğünü söyleyebilirim.
Factory Of Us’ın gelecek hedefleri nelerdir?
“Factory Of Us”ın 45 yıllık bir planı var. İlk 15 yıl içinde Türkiye genelinde yayılmayı ve tüm mobilya sektörünü bu yönde evriltmeyi amaçlıyoruz. Sonraki 15 yıl ise bu modeli dünyaya yaymayı hedefliyoruz. 30. yıldan sonra Mars kolonilerinin ilk tarım arazilerine yatırım yaparak, uzayda çıkacak hammaddelerle orada da yerel üretim oluşturmayı planlıyoruz.
Factory Of Us’ın yatırım sürecinden bahseder misiniz?
Şirketin öncelikle bahsettiği teknoloji ile ürünü üretebildiğini kanıtlaması gerekiyordu. Bu süreçte, yüksek lisans tezimden bu yana onlarca insan, saatlerce zaman ayırdı. Üç yıl önce, bu ürünün yurt dışında ortaya çıkarıldığını gördüm ve markanın sahibine ulaştım. O, bana mentörlük ederek sorularımı yanıtladı ve yönlendirmesi ile ilk ürünümüzü yurt dışında bastırıp Türkiye’ye getirerek insanları ikna etmeye başladım. Bu noktadan itibaren ailemin daha fazla destek verdiği bir süreç başladı. Upwork üzerinden hibrit bir şekilde Amerika’da saatlik ücretle bungalov yaptığım, kazandıklarımı bu şirkete yatırdığım 1,5 yıllık bir süreçten geçtim. Hammaddelerin araştırılması, makine üretimi ile ilgili taşeron arayışı, ofis tutulması, atölyenin açılışı, makinenin üretim süreci, kalibrasyon ve Ar-Ge çalışmaları, hammaddenin denemeleri, uluslararası bir network ağına girilmesi ve Mars Kolonileri için proje hazırlıkları bu süreçte gerçekleşti. Tüm bu maddi kaynak, zaman ve emek sonucunda, Türkiye’de yerel 3D yazıcı ile %100 geri dönüştürülebilir ve tarım atıklarından mobilyalar üretebiliyoruz. Artık huzur içerisinde yatırımcı görüşmelerimizi yapabiliriz.
Türkiye bu tarz bir yeniliğe hazır mı? Rakipleri olan bir pazar mı? Factory Of Us bu anlamda genç girişimcilere umut vadediyor mu?
Bu işe ilk başladığımızda, dünyada beşinci üretici marka olduğumuzu fark ettik. Şu anda dünyada 15, belki de daha fazla üretici marka var. Bizden sonra Türkiye’de iki marka daha ortaya çıktı ve hala kendilerini tanıtmadılar. Hevesle sektöre girmelerini bekliyoruz. Bu iş yayılacak, yayılmak zorunda. Ağaç kesmenin ilkel bir yöntem kabul edildiği günler çok yakın. Bunun yerine tarım atıkları toplanmaya ve değerlendirilmeye başlanacak. Özellikle günümüzdeki İzmir yangını, bu konunun ne kadar radikal bir şekilde gündeme gelmesi gerektiğini bir kez daha hatırlatıyor. Bu teknoloji tüm mobilya sektörünü değiştirirse, mobilya sektöründen kaynaklanan emisyonu %90 oranında azaltacak. Tüm tasarımcıların her satıştan %5 oranında kar elde ettiği bir sistemle tasarımcıların pasif geliri olabilecek bir yöntemi ileride garanti edeceğiz. İleride ortaya çıkacak makine üretim ağı, hammadde üretim ağı, hammadde toplama ağı gibi yeni alanların da habercisi olmaktan mutluluk duyuyorum. Elbette ki yazılım ve AI geliştirme konuları da unutulmamalı.
Günümüz mobilyası ile ekolojik mobilya arasındaki fark nedir? Sektörde neler değişmeli?
Biz ağaç kesmek yerine her alışverişte ağaç ekme sözü veriyoruz. Mevcut mobilya sektörü, sürdürülebilir olmayan her uygulamadan en hızlı şekilde vazgeçmeli ve yerine başka bir yöntem bulmalıdır. Şu anda lake boya uygulamaları ile zararlı kimyasal olan solvent tüm evlere giriyor ve kansere yol açıyor. Su bazlı boyalar daha güvenilir ancak bu uygulama da doğru değil ve hızla yıpranıyor. MDF gibi mobilyanın temel malzemeleri içinde yapıştırıcılar bulunuyor ve araştırmalar gösteriyor ki mobilya yapımı sırasında bu gazlar açığa çıkıyor ve evin içini kimyasal dolu bir havaya maruz bırakıyor. Geri dönüştürülemez atıklardan bahsetmiyorum bile. Biz geri dönüştürme sözü veriyoruz ve size verdiğimiz her malzemeyi bir altın ya da gümüş gibi değerli bir maden olarak görüyoruz.
Ekolojik mobilya sence ne zaman ulaşılabilir olup her eve girecek noktada artar?
Her bölgede kendine özgü tarım atıklarından hammadde üretileceğini görüyoruz. Örneğin Karadeniz’de fındık kabuğu, Çanakkale’de zeytin çekirdeği, İç Anadolu’da arpa sapı kullanılabilir. Yerel üretim ile hammadde maliyetleri düşürüldüğünde, artık her evde bu malzemelerden üretilmiş mobilyalar olacaktır. Bir 3D yazıcı, hammadde daha hızlı donsaydı şu anda 1,5 saatte bir koltuğu rahatlıkla üretirdi. Ki, 30 dakikada üreten markalar da görüyoruz. Biz şu anda üç saatte üretiyoruz. Bu da oldukça karlı bir üretim şekli.
Ekolojik olmayan mobilyalarda çocukları ve bebekleri bekleyen tehlikeler neler?
Ben bir iç mimar olarak, meslek hayatım boyunca su bazlı olmayan boya ile çocuk mobilyası yapmayı kesinlikle reddettim. Bu konuda iş yerinde yöneticilerimle defalarca tartıştım, hatta bu sebeple aramızın bozulduğu bile oldu. Bir bebeğin, zamanla kansere yakalanmasına sebep olma düşüncesi beni bu gece de uyutmaz. Bu risk, kimyasalların zararlı etkilerinden kaynaklanıyor. Çok sevdiğim bir hocamız, yaptığı araştırmada, suntanın kesildiğinde odada formaldehit gibi zararlı gazlar saldığını kanıtlamıştı. Bu nedenle bebek mobilyasının en az 6 ay öncesinde kesilip havalandırılması gerektiğini ispat etmişti. Ancak maalesef, şu anki sektör bu uygulamaları yapmaya elverişli değil.
Bizim ürettiğimiz mobilyalar ise tamamen tarım atığı ve biyoplastikten oluşuyor. Kimyasal bir işlem görmeden, sadece ısıl işlemle üretiliyor ve anında kullanılabiliyor. Ayrıca, çocuk büyüdükçe bu mobilyalar ihtiyaca göre geri dönüştürülebiliyor. Sağlıklı bir ürün ile büyümek, yaşamak her bireyin hakkı.
Ekolojik mobilyayı en çok kimler tercih ediyor?
Şu anda daha çok sürdürülebilirlik kaygısı güden firmalar, bilinçli üst düzey yöneticiler, mimarlar, mobilya tasarımcıları, sıradışı tasarım meraklıları, unicorn girişimciler ve yoga meraklıları bu tür mobilyaları tercih ediyor. Hatta bu sebeple yakında bir iş birliği ile yoga ürünleri, başka bir iş birliği ile de mum, dekoratif tütsülük gibi ürünler çıkaracağız. Markalara özel tasarımlar yaparak onların kurumsal kimliklerine de destek olabiliyoruz.
Gelecekteki kadın girişimcilere Factory of Us’ın katkısı nasıl olur?
Nolega’nın tasarlayıp ürettiği benzersiz makinemiz Nolega FOU oldukça büyük bir ölçekte. Ancak şu anda bunun ev tipi boyutunu geliştiriyorlar! İleride, Factory Of Us olarak teslimat işlemini minimuma indirmek amacıyla, yeni bebek yapmış kadınların bile çalışmasına imkan verecek şekilde bu makineleri evlerde kurmayı hedefliyoruz. Böylece o mahallenin kadınları, o mahallenin üreticileri olacak ve ürünleri komşularına hızla servis edebilecekler. Bu sayede yerel üretimi artırarak, sürdürülebilir üretimi tüm dünyaya yaymayı planlıyoruz. Tasarımcıların da pasif gelir elde edebileceği, online veri tabanımıza yüklediği ürünlerden her satışta elde edeceği kazancı unutmayalım. Düşünmeye ve geliştirmeye devam ediyoruz. Birlikte büyüyeceğimizi biliyoruz.
Tüm kadın girişimcilerin hayal ettiği ekolojik üretimi en hızlı şekilde hayata geçirmesi umuduyla…
Betül KARACA
