Hilal Eryiğit Çağımızın en önemli hastalıklarından olan diyabet, gelişen teknolojinin getirdiği yeni yaşam biçimiyle beraber artış göstermektedir. IDF (Dünya Diyabet Federasyonu) Diyabet Atlası verilerine göre dünyada 415 milyon kişide, her 11 yetişkinden 1’inde diyabet görülmektedir. En kötüsü de tüm diyabetli kişilerin %50’si sağlık durumlarının farkında olmadığından , eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarını gerekli kılmaktadır. Bunlardan biri olan 14 Kasım Dünya Diyabet Günü tüm dünyada çeşitli etkinliklerle yürütülmektedir.
Diyabeti anlatacak olursak, pankreasın yeterli insulin üretememesi veya vücudun ürettiği insülini etkili bir şekilde kullanamaması sonucunda ömür boyu devam eden hastalıktır. Sağlıklı bireylerde kana geçen şeker, insülin hormonu yardımıyla hücrelere taşınır. Diyabetli kişilerde ise insülin eksik veya etkisiz olduğu için şeker hücre içine giremez böylece kandaki miktarı yükselir. Bu kan şekeri yüksekliği sürekli devam edecek olursa organlarımızda (sinir, göz,kalp, böbrek vs.) zaman içinde ciddi bozukluklara neden olmaktadır.
Hem sağlıklı bireyleri korumak hem de diyabetli hastalarda kısa veya uzun dönemde oluşabilecek sağlık sorunlarını önlemek veya geciktirmek için doğru bir beslenme programı ve fiziksel aktivite ile sağlıklı bir yaşamın temeli oluşturulmalıdır. Yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda bazı besinlerin diyabet riskini azalttığı ve diyet tedavisi sürecinde de yardımcı olduğu görülmüştür.
1 Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ispanak, lahana, karalahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler düşük enerjileri ve yüksek posa içerikleri ile diyabetli bireylerin mutlaka tüketmesi gereken bir besin grubudur. Amerikan Diyabet Birliği (ADA) sebze ve meyve tüketiminin artmasıyla diyabetin gelişme riskinin azaldığını göstermiştir ve özellikle koyu yeşil yapraklı sebzeleri ön plana çıkarmıştır.
2 Yağlı Tohumlar
Yapılan bilimsel bir çalışmada, 450 birey sekiz hafta süreyle izlenmiş ve badem, fındık, ceviz tüketen bireylerin üç aylık kan şekeri ortalaması anlamına gelen HbA1c, açlık kan şekeri, açlık insülini değerlerinde olumlu etki gözlenmiştir.
3 Mercimek
Kuru baklagiller sınıfında yer alan mercimek, yüksek lif içeriği sayesinde yavaşça sindirilir böylece kan şekerini kontrol etmekte oldukça etkilidir. İngiltere’de yapılan bir çalışmaya göre, günde 50 gr. lif (özellikle çözülebilen) tüketen diyabetliler, daha az lif alanlara göre, kan şekerini kontrol etmekte daha başarılı olmuşlardır.
4 Yulaf Ezmesi
Yulaf ezmesi,beta-glukagon olarak bilinen çözülebilir lif sayesinde glisemik yükü düşük bir besindir. Böylece kan şekerinin dengelenmesinde oldukça etkilidir.Süt veya yoğurdun içine ekleyeceğiniz 2-3 Y.K yulaf kan şekerini dengelemede, kolesterolü düşürmede oldukça olumlu katkıları görülmektedir.
5 Yoğurt
Yoğurdun laktoz içeriği süte göre biraz daha az olduğu için kan şekeri üzerine etkisi de daha yavaş olmaktadır.Yoğurtta özellikle diyabette eksiklikleri sıklıkla görülen B12 vitamini, demir gibi minerallerden de yeterli derecede içermesi de avantaj sağlamaktadır. Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma; günde 1 kase yoğurt tüketmenin tip 2 diyabet riskini %18 azalttığını ortaya koymuştur.
6 Pancar
Lipoik asit bakımından zengin olması bazı çalışmalarda, lipoik asidin diyabetli bireylerin el ve ayaklarında oluşan hissizlikle ağrıya sebep olan sinir hücreleri hasarının iyileşmesine yardımcı olduğunu göstermiştir.
7 Chia tohumu
Ülkemizde yeni yeni tanınmaya başlanan bu besin, aslen nane familyasından çiçekli bir bitkinin tohumudur. Yüksek miktarda omega-3 yağ asitlerini içerir. Omega-3, trigliserid değerlerini düşürüp, HDL (iyi huylu) kolesterolü yükseltir. Lif zengini chia tohumunun aynı zamanda tok tutucu etkisi ve kan şekerini dengeleyici özelliği vardır.
8 Somon/Sardalya
Yağlı balıklarda bulunan EPA ve DHA olarak bilinen çoklu doymamış yağ asitleri, diyabet riskini %32 oranında azaltmaktadır. Diyabet hastalar ve sağlıklı bireyler de dahil olmak üzere haftanın 2 günü ızgara/buğulama/fırın yöntemi ile balık tüketiminde fayda vardır.
9 Tarçın
Tip 2 diyabetlilerde, insüline verilen yanıtı artırabilen ve kan şekeri normalizasyonuna destek çıkan, hücrelerin kan şekerini kullanmasına yardımcı olan tarçın müthiş aromasıyla süt veya yoğurdunuza, çayınıza ya da meyvenize ekleyerek tüketebilirsiniz.
10 Kahve
Günde (kafeinli/kafeinsiz) 3-4 bardak kahve tüketimi, Tip 2 diyabet riskini %25 azaltır. İçerdiği klorejenik asit sayesinde inflamasyonu ( iltihabı ) ve glikoz emilimini azaltır ve insülin duyarlılığını iyileştirici etkisi vardır.