Demet Ustaoğlu Dengeli ve doğru beslenme sağlıklı bir yaşam için gerekli olduğu kadar diş ve diş eti sağlığımız için de gereklidir. Dengeli ve sağlıklı bir diyetin proteince zengin, yağ ve karbonhidrat oranı düşük, mineral ve vitamin açısından yeterli olması gerekir.
Hepimiz şekerin dişlerimiz için ne kadar zararlı olduğunu biliriz. Şeker başta obezite olmak üzere diyabet gibi birçok metabolik hastalıktan sorumludur. Ağız ve diş sağlığımız için de şekeri azaltmamız gerekiyor. Peki başka nelere dikkat etmeliyiz?
Ağız içinde başlıca iki hastalık beslenmeyle ilişkilidir: Diş çürükleri ve periodontal hastalıklar. Diş çürüğü dediğimiz olay bakterilerin bazı karbonhidratları fermente edip asit oluşturmasıyla ağız içi pH değerinin düşüp diş minesinin çözülmesiyle başlar. Ancak bu çözünme doğru besinleri seçersek remineralizasyon sürecine girer yani geri dönüşebilir. Demineralizasyon-remineralizasyon dengesi demineralizasyon lehine bozulduğunda diş çürüğü oluşur. Periodontal hastalıklar dediğimizde dişi çevreleyen dokuların hastalıklarından bahsederiz.
Diş çürüğü oluşturan maddelere karyojenik gıdalar denir ve karyojenik gıdaların en başında şekerli gıdalar gelir. Pişirilmiş nişasta ürünleri (cips, kraker vb.) tükürükteki amilaz enzimi ile şekere çevrilir ve dişlere zarar verir. Şekerli yiyeceklerden yapışkan olanlar(toffy şekerlemeler gibi) çikolata ve meyvelerden daha zararlıdır. Çünkü dişlere yapışır ve asit ataklarının süresini uzatır. Çikolatala olarak bitteri seçmelisiniz☺ Sükroz(table sugar) çürüğü en fazla tetikleyen şekerdir. Şekerin karyojenik etkisini en aza indirmek için ana öğünlerde yemeklerle yenmesi; ara öğünlerde şekerli gıdalar yerine, süt ve peynir gibi remineralizasyon sürecini hızlandıran gıdalara yer verilmesi gerekir. Süt ve peynir kalsiyum ve fosfat açısından zengin olup tükürük akışını hızlandırır. Tükürükte asitleri tamponlayacak olan kimyasallar bulunduğundan bu önemlidir. Ayrıca lifli gıdalar da tükürük akışını hızlandıracağından ara öğünlerde tüketilmesi uygundur. Ara öğünlerinizde yoğurt ve kuruyemişleri de tercih edebilirsiniz. Yine tükürük akışını hızlandırmak için şekersiz sakız çiğnemek uygundur ve bu sayede dişler bir dereceye kadar temizlenmiş olur. Asitli içecekler diş minesinde erozyona neden olacağından kullanımını azaltmalısınız.
Dengeli beslenme periodontal hastalıklar için temel etken olmasa da, bu dokuların direncini azaltacağı için önemlidir. Yetersiz beslenme bu dokuları bakterilere karşı daha duyarlı hale getirecektir. Var olan hastalıkların seyri olumsuz yönde etkilenebilir. A, C vitaminleri; çinko gibi mineral eksikliği yara iyileşmesini geciktirir. Diş çekimi gibi en basit cerrahi olaylar komplike hal alabilir. C vitamini eksikliğinde diş etlerinde kanamaya yatkınlık görülebilir.
Ağız içindeki bazı yumuşak doku semptomları stomatitis(ağız mukozası iltihabı), glossitis(dil iltihabı) gibi durumlar beslenmeyle ilgili olabilir. Diş hekiminiz bunları tespit etmeli gerektiğinde uzman bir diyetisyene yönlendirmelidir.
Tahıl ürünleri ile B vitamini, taze meyve ve sebzelerle C vitamini ihtiyacımızı karşılayabiliriz. Havuç, patates, brokoli, balkabağı A vitamini içeriği zengin besinlerdir. Yağsız et, balık ile magnezyum, çinko ihtiyacımızı karşılayabiliriz. C vitamini sağlıklı diş etleri için vazgeçilmezdir. Peynir, yumurta, yağsız et, süt gibi protein oranı yüksek, tükürük akışını hızlandıran, kalsiyum ve fosfor açısından zengin gıdalar tüketmek diş çürüklerinden korunmada elzemdir.
