Burçin Doğan Dünya Sağlık Örgütü açıkladı. Türkiye obezitede Andorra ile birlikte Avrupa birincisi…
Maalesef ki ülke olarak şişmanlıyoruz. Genetik faktörler, alınan ve harcanan enerji arasındaki dengesizlikler, kilo veren bireylerde yeterli beslenme eğitiminin sağlanamaması sonucu eski yeme alışkanlığına ve eski kiloya ve hatta daha fazlasına dönme, stres, yemek hazırlamaya ve yemeye vakit bulamama sonucu fast food’a yönelme, yetersiz fiziksel aktivite, yanlış beslenme alışkanlıkları, medya ve uzman olmayan kişiler tarafından verilen yanlış ve kirli bilgiler aslında neden azimle şişmanladığımızı ortaya koyuyor. İbreyi tersine döndürme zamanı geldi de geçiyor bile. Peki, bu ibre nasıl tersine döner? Nerede hata yapıyoruz?
Beslenme bilimi, uzmanlık gerektiren bir bilimdir. İşe beslenme eğitimi almamış insanların sözlerini duymayarak ve onları ciddiye almayarak başlayabiliriz.
Yemek yeme acıkma hissini giderme ya da mideyi doldurmak için değil; vücudun ihtiyacı olan besini doğru zamanda, doğru şekilde ve doğru miktarda ona vermek amacıyla yapılmalıdır.
İdeal kilo; güzel bir vücut, incecik bacaklar, dümdüz bir karından önce sağlıklı bir ruh ve beden sağlığı için gereklidir. Bu nedenle diyet yaparken öncelikli amaç sağlığı kaybetmeden kilo vermek olmalıdır. Sanırım en çok atlanan konu bu. Sağlığınızı kaybederseniz aynada gördüğünüz o güzel vücut dahi sizi mutlu etmeye yetmez.
Her birey özeldir. Beslenme planı da kişiye özel olmalıdır. “Ben şu diyeti uyguluyorum şu kadar kilo verdim, ben bu karışımı içtim göbek yağlarım gitti, sen de yap!” sözlerine kulakları tıkamak lazım. Bedeniniz özeldir, başkalarının uyguladığı diyetler, yöntemler bırakın onların olsun. Bir uzmana danışın ve sadece size özel beslenme planını edinin.
Tek tip beslenmeye hayır! Sadece bir besin grubuna ağırlık veren diyet programları size kilo verdirebilir, evet. Ancak sonrasında verdiğiniz kiloyu ve daha fazlasını geri alabilirsiniz. Peki ya sağlığınız? Besinler ve besin ögeleri arasında o kadar güzel bir denge vardır ki eğer proteinlere, karbonhidratlara veya yağlara ihtiyaç olmasaydı, emin olun onlar zaten var olmazlardı.
Proteinsiz bir beslenme planına hayır! Çünkü proteinler vücudumuzda yer alan bütün hücrelerin yapı taşıdır. Kas dokusunun yenilenmesi ve onarılması, kanda oksijen taşınmasında görevli olan hemoglobinin yapımı, bağışıklık sisteminde vücudu koruyan antikorların yapımı, sağlıklı saç ve tırnak yapısı ve yağ yakımı için protein olmazsa olmazdır. Ancak protein tüketiminde dengeyi korumak önemlidir. Vücuttaki fazla protein hem karaciğeri hem böbrekleri yormakla kalmaz, vücuttan fazla kalsiyum atımına sebep olarak kemik yapısında zayıflamaya neden olur, yağa dönüştürülerek depo edilir ve dolayısıyla vücudun yağ yüzdesi artar, Gut hastalığı ve mide-bağırsak-pankreas kanserlerine yakalanma ihtimali artar.
Karbonhidratsız bir beslenme planına hayır! Çünkü karbonhidratlar vücudun temel enerji kaynaklarıdır. Beyin ihtiyacı olan enerjiyi karbonhidratlardan sağlar, kandaki karbonhidrat; suyu ve mineralleri vücutta tutar ve hücreler tarafından kullanımını sağlar, proteinin enerji elde etmek için kullanımı dolayısıyla kas kaybını önler ve karbonhidrat kaynağı olan besinlerin içinde bulunan lifler sayesinde sindirim sistemi normal çalışmasını sürdürür ve kolesterol düşer. Elbette ki yine dengeyi korumak önemlidir. Fazla miktarda karbonhidrat tüketildiğinde, vücutta yağ olarak depo edilir ve şişmanlığa neden olur, diş çürümeleri görülür, basit karbonhidratlar yorgunluğa neden olur, kan şekeri yükselir ve diyabet riskini artar, trigliserit seviyesi yükselir ve HDL kolesterol düşer dolayısıyla total kolesterolün normal seviyenin üstüne çıkar ve kalp hastalığı riskini artar.
Yağsız bir beslenme planına hayır! Çünkü yağlar organların çevresini sararak onları darbedeler karşı korur, vücut ısısının dengede tutulmasını sağlar, sadece yağda eriyen A, D, E ve K vitaminlerinin emilimini ve dolayısıyla vücutta kullanılmasını sağlar, sindirim sisteminin hareketini kolaylaştırarak kabızlığa karşı korur. Yağ tüketiminde de dengeyi korumak kadar sağlıklı yağları tercih etmek de önemlidir. Fazla yağ tüketimi, yağların vücutta depo edilmesine ve şişmanlığa neden olur, damar tıkanıklığına sebep olarak kalp hastalığı riskini arttırır, kalsiyum atımına neden olarak osteoporoz riskini arttırır, özellikle sindirim sistemi olmak üzere birçok kanser türü için zemin hazırlar.
Yani hiçbir besin grubu beslenme planından tamamen çıkarılamaz ve beslenme planını tamamen dolduramaz. Tek bir besin grubuna ağırlık veren diyetleri kesinlikle uygulamayın.
Besin gruplarını dengelemek kadar sağlıklı tercihler yapmak da önemli. İşte besin grupları için birkaç sağlıklı öneri…
- Protein: Yumurta, somon balığı, derisiz tavuk eti veya tavuk göğsü, hindi eti, yağsız kırmızı et, az yağlı süt ve süt ürünleri.
- Karbonhidrat: Tahıllı ekmekler, yulaf, taze sebze ve meyveler, az yağlı süt ve süt ürünleri.
- Yağlar: Zeytin ve zeytinyağı, ceviz, badem, fındık, avokado, fındık yağı.
Fiziksel aktivite hem kilo verme sürecinin en büyük yardımcısıdır hem sağlık için olmazsa olmazdır. Metabolizma hızını arttırır, kan şekerini dengeler, kolesterolü düşürür, kalp ve damar sağlığını destekler, sindirim sistemini canlandırır, ruhsal açıdan iyi hissettirmesiyle de psikolojik sağlığı korur.
İlginçtir ki kilo almak kilo vermeye göre daha zordur ancak biz maalesef ki obezitede birinciyiz. Kendimiz için sağlığımızı ve ideal kilomuzu korumamız lazım. Kilo vermek, zayıflamak, güzel bir bedene sahip olmak için istediğimiz kiloya düşmekle iş bitmez. Doğru beslenmeyi, besinlerin vücuda etkilerini ve gerçekten ihtiyacımız olanı öğrenmeden olmaz. Yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları ömür boyu değiştirilmeye karar verilmediği sürece her zaman başarısız bir sonuç ortaya çıkar, kilo verilse dahi fazlasıyla geri alınır.
Uzman kişilerden doğru bilgiler almak ve bunu yaşam tarzı haline getirmek. Hedefimiz sadece zayıflamak değil sağlıklı bir yaşam olmalı. İşte ibreyi tersine döndürmek ancak bu şekilde gerçekleşebilir.