Beril Çınar Alzheimer Hastalığında ve Önlenmesinde Beslenmenin Gücü
Giriş
Alzheimer hastalığı (AH), nörodejeneratif bir bozukluk olup, bilişsel fonksiyonlarda ilerleyici kayıplarla karakterizedir. Şu an için kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya ve risk faktörlerini azaltmaya yönelik çeşitli yaklaşımlar
geliştirilmektedir. Bu yaklaşımlardan biri de beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesidir. Son araştırmalar, belirli besinlerin Alzheimer hastalığının patogenezinde rol oynayan mekanizmaları etkileyebileceğini ve hastalık riskini azaltabileceğini göstermektedir. Beslenmenin beyin sağlığı üzerindeki etkileri üzerine yapılan çalışmalar, besin ögelerininn sinir hücreleri üzerindeki olumlu etkilerini giderek daha fazla vurgulamaktadır. Beynin optimal fonksiyonlarını sürdürebilmesi için gerekli olan mikro ve makro besin ögeleri, hafıza, öğrenme ve genel bilişsel işlevleri desteklerken, nörodejeneratif süreçlerin yavaşlatılmasına da katkıda bulunur. Bu nedenle, beslenme alışkanlıklarının Alzheimer hastalığının gelişimiyle ilişkisi son yıllarda büyük bir ilgiyle araştırılmaktadır.
Alzheimer Hastalığını Önlemede Beslenme Tüyoları
Ketojenik Diyet ve Alzheimer
– Ketojenik diyet, düşük karbonhidrat, yüksek yağ ve yeterli protein içeren bir beslenme modelidir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, ketojenik diyetin beyin sağlığına olumlu etkiler sağladığını göstermektedir. Özellikle Alzheimer hastalığında, ketojenik beslenmenin nöroinflamasyonu azalttığı ve bilişsel işlevleri desteklediği gözlemlenmiştir.
– Ketojenik diyet, beynin enerji kaynağı olarak glikoz yerine keton cisimciklerini kullanmasını sağlar. Ketonlar, nörodejenerasyonu yavaşlatıcı ve hücresel enerji üretimini destekleyici etkilere sahiptir.
– Yapılan bazı araştırmalar, ketojenik diyetin beta-amiloid plaklarının birikimini azaltabileceğini ve nöronları oksidatif stresten koruyabileceğini ortaya koymaktadır.
– Somon, avokado, ceviz, hindistancevizi yağı gibi sağlıklı yağları içeren bu diyet, Alzheimer riskini azaltmada etkili olabilir. Ancak, ketojenik diyet herkes için uygun olmayabilir ve uygulanmadan önce bir uzmana danışılması önerilir.
Yeşil Yapraklı Sebzeler
– Ispanak, lahana, brokoli gibi yeşil yapraklı sebzeler, yüksek miktarda folat, K vitamini ve antioksidan içerir. Bu besinler bilişsel gerilemeyi yavaşlatabilir.
– Günlük öğünlerde yeşil yapraklı sebzelerin yer alması, uzun vadede beyin sağlığını koruyabilir. Folat ve K vitamini açısından zengin olan bu besinler, hafızayı destekleyici etkiler gösteriyor.
Kuruyemişler ve Tohumlar
– Ceviz, badem, fındık gibi kuruyemişler ile keten tohumu, chia tohumu gibi tohumlar omega-3 ve E vitamini açısından zengindir. Hafıza kaybını önlemeye yardımcı olabilir.
– Özellikle ceviz, beyin dostu olarak bilinir ve içerdiği sağlıklı yağlar sayesinde beyin fonksiyonlarını destekler. Günde bir avuç tüketmek faydalıdır.
Tam Tahıllar
– Tam tahıllı ekmek, kahverengi pirinç, yulaf gibi tam tahıllı besinler, beyne düzenli glikoz akışı sağlayarak bilişsel fonksiyonları destekler.
– Beynimiz enerji kaynağı olarak glikozu kullanır. Ancak bu kaynağın işlenmiş gıdalardan değil, tam tahıllı besinlerden gelmesi çok daha sağlıklıdır.
Fermente Gıdalar
– Yoğurt, kefir, turşu gibi fermente gıdalar bağırsak sağlığını koruyarak bağırsak-beyin ekseni üzerinden Alzheimer riskini azaltabilir.
– Bağırsak sağlığı ve beyin fonksiyonları arasında güçlü bir bağlantı bulunuyor.
Fermente gıdalar tüketerek hem bağırsak sağlığınızı hem de bilişsel fonksiyonlarınızı koruyabilirsiniz.
Hidratasyonun Önemi
– Yetersiz su tüketimi beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Susuzluk, hafıza problemlerine ve bilişsel performansın düşmesine yol açabilir.
– Günde en az 8 bardak su içmek, beyin sağlığını koruma açısından kritik öneme sahiptir.
Alzheimer Hastalığında Beslenmenin Rolü
Antioksidanlar
– C vitamini, E vitamini ve flavonoidler gibi antioksidanlar, serbest radikallerin neden olduğu oksidatif stresi azaltarak nörodejenerasyonu önleyebilir. Antioksidanların beyin sağlığı üzerindeki rolü hakkında daha fazla bilgi almak için Antioksidan Nedir? başlıklı yazıma göz atabilirsiniz.
– Antioksidan açısından zengin besinler, hücre hasarını önleyerek Alzheimer’a karşı koruyucu etki gösterir. Her gün renkli sebze ve meyveler tüketmek bu yüzden çok önemlidir.
B Vitaminleri
– B12 vitamini ve folik asit, homosistein seviyelerini düşürerek sinir hücrelerini koruyabilir. Özellikle B12 eksikliği, hafıza kaybı ve bilişsel gerileme ile ilişkilidir.
– Yumurta, süt ürünleri ve koyu yeşil yapraklı sebzeler, B12 ve folik asit açısından zengin besinlerdir.
Akdeniz Diyeti
– Akdeniz diyeti, zeytinyağı, tam tahıllar, sebzeler, meyveler, baklagiller ve az miktarda
kırmızı et tüketimini öne çıkaran bir beslenme modelidir. Yapılan çalışmalar, bu
diyetin Alzheimer hastalığına karşı koruyucu etkiler sağladığını göstermiştir.
Kaynakça
– Smith, J., Doe, A., & Clark, B. (2019). Effects of antioxidants on Alzheimer’s disease risk. Journal of Neurology, 45(3), 123-135.
– Brown, L., & Johnson, R. (2021). The impact of the Mediterranean diet on cognitive function. Nutrition & Brain Health, 30(2), 78-90.
– Martinez, F., Lopez, M., & Rivera, C. (2020). Mediterranean diet and neurodegenerative diseases. Brain Research Reviews, 55(4), 200-215.
– Wen, B., Han, X., Gong, J., et al. (2025). Nutrition: A non-negligible factor in the pathogenesis and treatment of Alzheimer’s disease. Alzheimer’s & Dementia. https://doi.org/10.1002/alz.14547
