JETLAG VE UÇUŞ SAĞLIĞI

Tatilde Sık Seyahat Edenlerin Korkulu Rüyası Jet Lag ve Uçuş Sağlığı
Farklı saat dilimlerinden geçerek uçmak yolcunun gününü ya kısaltır (doğuya doğru giderken) ya da uzatır (batıya doğru giderken). Bu nedenle kişinin normal uyku düzeni ve vücuttaki hormonların ritmi bozulur ve jel lag denen durum ortaya çıkar. Uçuş sırasında vücut sıvısı azaldığı ve uzun zaman hareketsiz kalındığı için, uçak yolculuğunun sağlık üzerinde başka olumsuz etkileri de olabilir.
Vücudun, zihin açıklığı, ısı, cinsel istek ve uyku hali gibi pek çok işlevi, 24 saatlik süre içinde, önceden tahmin edilebilen bir ritme göre değişiklik gösterir. Bu değişikliklere vücudun saat, sıcaklık ve ışık kuvvetlei gibi çevre koşullarına gösterdiği tepki neden olur. “Biyoritim”lerden sorumlu olan hormon aktivitesi, hipotalamus ve beyindeki hipofiz ve epifiz bezi, melatonin hormonu salgılayarak çevredeki ışık düzeyine yanıt verir. Melatonin üretimi akşamüstü ışık azalmaya başladığında artar, gece karanlığı boyunca devam eder ve güneşin doğuşuyla birlikte durur. Vücudunuzdaki melatonin seviyesi uyku düzeninizi etkiler ve uyumaya hazır olum olmadığınızı belirler.
Uzak mesafe uçuşlarında bu biyoritimlerin hepsi bozulur ve jet lag meydana gelir. Akşamdan kalmalık semptomlarına benzeyen jet lag semptomları yorgunluk, gündüz uyuma isteği ve geceleri uykusuzluktur. Hafıza ve zihni bir noktaya toplama yeteneğinde de azalma olur. Doğuya yapılan bir uçak yolculuğu, batıya doğru yapılana göre daha şiddetli bir jet lag’e neden olur.
Uçak yolculuğu, jet lag’in yanı sıra başka sağlık sorunlarına da yol açabilir. Uzak mesafe uçuşlarında, devamlı olarak kuru, çevrime sokulan havayı teneffüs etmek vücutta sıvı kaybına, cilt kuruluğuna, baş ağrısına ve enfeksiyonlara neden olabilir. Uzun süre hareket etmeden oturmak ayak ve bileklerin şişmesine yol açar ve aynı zamanda ciddi bir sorun oluşturma potansiyeli bulunan kan pıhtısının bacakta derinde bulunan bir damarda tıkanıklık yapma riskini artırır. Bazı kişilerse uçmaktan korktukları için stres yaşarlar.
Korunma Yöntemleri
Yolculuk, Uçuş Öncesi
Yolculuğa çıkmadan birkaç gece önce iyi uyumaya çalışın ki seyahate yorgun başlamayın.
Doğuya doğru gidecekseniz, oradaki yatma saatine kendinizi alıştırmak için bir kaç gün bir iki saat erken yatın.
Batıya doğru gidecekseniz, yine oradaki yatma saatine kendinizi alıştırmak için bir kaç gün bir-iki saat geç yatın.
 
Yolculuk, Uçuş Sırasında
Uçağa biner binmez, saatinizi gideceğiniz yerdeki yerel saate göre ayarlayın. Sonra gideceğiniz yere vardığınızda vücudunuzun kolay uyum sağlayabilmesi için uçuş sırasında uyku-uyanıklık durumunuzu bu saate göre ayarlamaya çalışın.
Bol su ve meşrubat içerek vücudunuzun susuz kalmasını önleyin. Sıvı kaybını arttıran alkolden, kafeinden ve şişkinlik yapan gazlı içeceklerden uzak durun.
Uçuştan sonra kendinizi nasıl hissedeceğinizi yediğiniz şeyler de belirleyebilir. Normalde yemediğiniz şeyleri uçakta da yemeyin. Atıştırmak için yanınıza meyve alın.
En az iki saatte bir 5-10 dakika yürüyün. Böylece ayak ve bileklerinizin şişmesini önlemiş ve bacaktaki damarlarda kan pıhtısı oluşma riskini azaltmış olursunuz. Baldırlarınızı sık sık kasmak ve bacak egzersizi yapmak da yararlıdır.
Ayak bileklerinizin şişmesini kolaylaştırdığından, otururken bacak bacak üzerine atmayın.
Nefes egzersizleri ve kasları aşamalı olarak gevşeten egzersizler yaparak uykunuzun gelmesini sağlayın.
Boyun ve omuzlarınıza masaj yaparak veya bir kağıt mendile birkaç damla lavanta veya ıtır çiçeği yağı damlatıp koklayarak gerginliğinizi giderin.
Tedavi Yöntemleri
Gündüz Varırsanız
Hemen dışarı çıkın ve en az bir saat dışarıda kalın. Parlak ışığa maruz kalmak vücut saatinin kendini ayarlamasına yardımcı olur.
Uyanık kalmaya çalışın (veya yalnızca biraz kestirin.) Yerel saate göre her zaman yattığınız saatte yatın.
Uyanık kalmanıza yardımcı olacak bazı egzersizler yapın.
Gece Varırsanız
Uykunuz olmasa bile normal uyuma saatinde yatın. Uyuyamazsanız kasları aşamalı olarak gevşeten egzersizler (rahatlatıcı egzersiz programı için www.monthlyfitness.com 30 dakika egzersizleri bölümüne tıklayın) yapmayı deneyin.
Uyumanıza yardımcı olması için küvet suyunuza bir kaç damla lavanta veya ıtır çiçeği yağı gibi gevşetici, rahatlatıcı özelliği olan uçucu yağ katın.
Dikkat! Doktora Gidin!
Şiddetli bir jed lag bir haftadan uzun sürerse.
Tekrarlayan ve aşırı rahatsız eden bir jet lag olursa.
Hormon tedavisi oluyor veya doğum kontrol hapı kullanıyorsanız, hamileyseniz veya yeni doğum yapmışsanız, kanser hastasıysanız veya yakın bir geçmişte felç ya da operasyon geçirdiyseniz uçmadan önce doktorunuza danışın.
Acil Durum!
Gittiğiniz yere vardığınızda şiddetli bir baş ağrısı veya içten gelen başka bir ağrı olursa.